«Εάλω η Πόλη» Υπό: Δημήτρη Η. Λούκα Καθηγητή Πολιτειολόγου

  Ιστορικά  

«Εάλω η Πόλη»

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Η λέξη «Ιστορία» ετυμολογικά ανάγεται στο αρχαίο ελληνικό ρήμα οίδα, το οποίο σημαίνει γνωρίζω. Η Ιστορία αρχικά ήταν ταυτόσημη με τη γνώση, όμως βαθμιαία και σε αντίθεση με τη μυθολογία, κάποτε έφθασε να σημαίνει την επιστημονική συστηματική παρατήρηση και αναζήτηση της γνώσης για γεγονότα κυρίως, αλλά και πρόσωπα του παρελθόντος, τα οποία καθόρισαν τη μορφή του κόσμου που σήμερα ζούμε.

Ο Ευριπίδης έγραψε: «όλβιος όστις της Ιστορίας έσχε μάθησιν». Η Ιστορία διδάσκει, τόσο τις προσπάθειες, όσο και κυρίως τις θυσίες των λαών να συγκροτήσουν την ταυτότητά τους, να βελτιώσουν τους όρους της ύπαρξής τους και τέλος, να τοποθετηθούν στο παγκόσμιο γίγνεσθαι. Μέσα από την ανάδειξη των μεγάλων συγκρούσεων και των ηγετικών προσωπικοτήτων, η γνώση της Ιστορίας σφυρηλατεί συνειδήσεις, ενδυναμώνει την αίσθηση της κακής ταυτότητας και ξαναδίνει πολλές φορές την χαμένη εθνική υπερηφάνεια.

Στη σημερινή εποχή της γενικευμένης κρίσης, αυτή η γνώση μπορεί και πρέπει να διαδραματίσει έναν καθοριστικό ρόλο. Γιατί λαός δίχως ιστορική μνήμη είναι λαός δίχως συνείδηση.

Πριν από 559 χρόνια, μια από τις πιο σκοτεινές σελίδες στη μακρά Ιστορία του Ελληνισμού, γράφτηκε στα τείχη της Κωνσταντινούπολης, της Βασιλεύουσας της Νέας Ρώμης, της πρωτεύουσας του κόσμου.

Η ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, που έχει επικρατήσει να την αναφέρουμε ως «Βυζάντιο», μετά από μία ιστορία χιλίων και πλέον χρόνων από την απόσχισή της από τη δυτική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, έπεσε. Θύτης, οι ορδές των Οθωμανών Τούρκων, ενός φύλου το οποίο ξεκίνησε, μαζί με τους Σελτζούκους, από τα βάθη της Ασίας και έφθασε στις παρυφές της Ευρώπης, φέρνοντας μαζί του αμέτρητους γαζήδες, πολεμιστές της ισλαμικής πίστης.

Η πτώση της Πόλης ήταν μία ανείπωτη τραγωδία, μια τόσο τρομερή στιγμή, όπου ο Ελληνισμός χρειάστηκε 400 χρόνια να αποτινάξει τις άμεσες συνέπειές της –ενώ οι έμμεσες είναι ακόμα εδώ μαζί μας. Πέρα από τη σημασία της για τον Ελληνισμό, η πτώση της Πόλης ήταν και μια βαθιά δραματική ιστορία, θα έλεγα μυθιστορηματική, με φιγούρες που λες και ξεπήδησαν από τις πλέον ζοφερές σελίδες των αρχαιοελληνικών τραγωδιών, που έφερε τους ανθρώπους αντιμέτωπους με τρομερά διλήμ-ματα, μικρούς ανθρώπους, που αναγκάζονταν να αρθούν πάνω από τον εαυτό τους, για να σταθούν άξιοι των περιστάσεων και ακόμα ύπουλους και προδοτικούς χαρακτήρες, αφελείς φιγούρες, οι οποίοι στέκονται παράμερα, θεωρώντας ότι το δράμα που εκτυλίσσεται δεν τους αφορά.

Ήταν, όμως, παράλληλα, μία ιστορία άφθαστης γενναιότητας, κουράγιου που δεν σταματά μπροστά σε τίποτα, πράξεων τόσο λαμπρών, οι οποίες φωτίζουν ακόμη και σήμερα την Ιστορία του Έθνους. Μπροστά στα άπαρτα τείχη της Κωνσταντινούπολης έγιναν πολλά και μεγάλα κατορθώματα, πολλά από τα οποία έχουν διαπεράσει την ομίχλη του χρόνου.

Η ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΡΕΙΑ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΑΛΩΣΗ

Η Άλωση της Κωνσταντινούπολης, το γεγονός που επισφράγισε το τέλος του Βυζαντινού κράτους, αποτέλεσε για τους Ευρωπαίους του 15^ου αιώνα κεραυνό εν αιθρία. Παρ’ ότι η παρακμή του Βυζαντίου ήταν εμφανής, τουλάχιστον επί έναν αιώνα, ελάχιστοι πίστευαν ότι η Κωνσταντινούπο-λη θα υπέκυπτε στους Οθωμανούς το 1453. Εξάλλου, η Βυζαντινή πρωτεύουσα εθεωρείτο σε όλη τη διάρκεια του Μεσαίωνα, η καλύτερα οχυρωμένη πόλη του τότε δυτικού κόσμου, ουσιαστικά απόρθητη από τα συμβατικά μέσα πολιορκίας εκείνης της εποχής.

Με αυτές τις συνθήκες, η απροσδόκητη Άλωση απέδειξε δύο πλάνες της Δϋσης: Πρώτον, πόσο είχε υποτιμήσει τις ικανότητες του Σουλτάνου Μωάμεθ του Β’ (ο οποίος δίκαια, πιστεύω, μετά την Άλωση, προσέλαβε την προσωνυμία «Πορθητής») και δεύτερον, πόσο σταθερή παρουσία ήταν η Βυζαντινή πρωτεύουσα στη συνείδηση των Δυτικών, ως ένα από τα σημαντικότερα κέντρα του μεσαιωνικού κόσμου, με αποτέλεσμα η Άλωσή της να θεωρείται σχεδόν αδύνατη και μάλιστα από «βάρβαρους» αλλό-θρησκους.

Στην πραγματικότητα, η Άλωση υπήρξε ένα από τα γεγονότα-σταθμούς, που σηματοδότησαν την αρχή της μετάβασης της Ευρώπης από το Μεσαί-ωνα στην Αναγέννηση, μια διαδικασία που ουσιαστικά ολοκληρώθηκε στα τέλη του 15^ου – αρχές του 16^ου αιώνα, με την ανακάλυψη της Αμερικής και τις εξερευνήσεις των μεγάλων θαλασσοπόρων.

Η Άλωση της Κωνσταντινούπολης επισφράγισε την καθιέρωση της Οθω-μανικής Αυτοκρατορίας, ως κυρίαρχης δύναμης στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, αναγκάζοντας τις δυτικοευρωπαϊκές δυνάμεις να αναζητήσουν νέες ισορροπίες σ’ αυτή την περιοχή, μέσω μιας διαδικασίας, η οποία θα συμπεριελάμβανε μια μεγάλη σειρά πολεμικών συγκρούσεων, οι οποίες επρόκειτο να οδηγήσουν τα οθωμανικά στρατεύματα, από τις πύλες της Βιέννης, ως τα τείχη της Βαλέτας και από τους λόφους της Απουλίας, ως τις πεδιάδες της Ουκρανίας και τα νερά του Ινδικού Ωκεανού.

Προτού, όμως, σας παρουσιάσω τις συγκυρίες, οι οποίες οδήγησαν τους Οθωμανούς μπροστά στα απόρθητα τείχη της Κωνσταντινούπολης την άνοιξη του 1453, όπως και τις προετοιμασίες των Βυζαντινών για τη μοιραία πολιορκία, είναι απαραίτητο να εξετάσουμε τις συνθήκες που συνέβαλαν, ώστε το οθωμανικό σουλτανάτο να αναδειχθεί σε υπολογίσιμη δύναμη στον Βαλκανικό χώρο, στα μέσα του 15^ου αιώνα.

Στο μεταίχμιο του 14^ου προς τον 15^ο αιώνα, η ραγδαία προέλαση των Οθω-μανών στα Βαλκάνια, υπό την ηγεσία των Σουλτάνων Μουράτ Α’ και Βαγιαζήτ Α’, είχε οδηγήσει τα ακάθεκτα οθωμανικά στρατεύματα μέχρι τα τείχη της Βασιλεύουσας. Ο αλαζονικός Βαγιαζήτ, ήταν ο πρώτος Οθωμανός σουλτάνος που αποπειράθηκε να κυριεύσει την Κωνσταντι-νούπολη, έπειτα από πολιορκία. Γι’ αυτό το σκοπό, την απέκλεισε επί οκτώ χρόνια, προσπαθώντας μάταια να λυγίσει τους υπερασπιστές της με λιμοκτονία.

Οι απεγνωσμένες προσπάθειες του Αυτοκράτορα Μανουήλ Β’ Παλαιολό-γου να αναζητήσει βοήθεια στη Δυτική Ευρώπη, δεν έφεραν αποτέλεσμα και το τέλος της Βασιλεύουσας φαινόταν αναπόφευκτο. Η σωτηρία τότε ήρθε από έναν αναπάντεχο σύμμαχο, τον Ταμερλάνο, ο οποίος τον Ιούλιο του 1402 συνέτριψε τους Οθωμανούς στη μάχη της Άγκυρας, ρίχνοντας το κράτος τους στη δίνη ενός εμφυλίου πολέμου. Έτσι, η Βυζαντινή Αυτοκρα-τορία κέρδισε πολύτιμο χρόνο και πήρε ανάσα ζωής, καθώς και την επιστροφή ορισμένων εδαφών από τους Οθωμανούς, μεταξύ των οποίων και τη Θεσσαλονίκη.

Οι ειρηνικές σχέσεις με το Οθωμανικό κράτος συνεχίστηκαν και επί της βασιλείας του Σουλτάνου Α’. Η κατάσταση, όμως, επιδεινώθηκε και πάλι με την άνοδο στο θρόνο του διαδόχου του, Μουρατ Β’, λόγω της άστοχης προσπάθειας των Βυζαντινών να προκαλέσουν δυναστικές έριδες στο Οθωμανικό κράτος.

Το 1422, ο Μουράτ πολιόρκησε ανεπιτυχώς την Κωνσταντινούπολη, χρη-σιμοποιώντας μάλιστα για πρώτη φορά και κανόνια, ενώ το 1430 κατέλα-βε τα Γιάννενα (με συνθήκη) και τη Θεσσαλονίκη (με εφόδους). Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία αναγκάστηκε τότε να απεμπολίσει τα μικρά οφέλη που είχε εξασφαλίσει μετά τη μάχη της Άγκυρας και να γίνει και πάλι φόρου υποτελής στους Οθωμανούς.

Η επιθετικότητα του Μουράτ Β’ ώθησε τον διάδοχο του Μανουήλ Β’, τον πρωτότοκο γιο του Ιωάννη Η’, να προσεγγίσει την Καθολική Εκκλησία, όπου το 1437 συμφωνήθηκε η Ένωση των Εκκλησιών. Στην αντιπροσω-πεία συμμετείχε ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Ιωσήφ Β’ και σπου-δαίοι διανοούμενοι, οι οποίοι όταν επέστρεψαν στην Κωνσταντινούπολη δεν δίστασαν να αποκηρύξουν τη συμφωνία, γιατί την θεώρησαν ως πρωταρχικά πολιτική σκοπιμότητα της Συνόδου. Έτσι, η θεολογική διαφωνία μετατράπηκε σε πολιτική αντιπαράθεση που διατηρήθηκε ως την Άλωση.

Από την πλευρά του τώρα, ο Πάπας Ευγένιος Δ’ κήρυξε, τον Οκτώβριο του 1439, Σταυροφορία εναντίον των Τούρκων. Σ’ αυτήν ανταποκρίθηκε ο βασιλιάς της Ουγγαρίας και Πολωνίας Λαδίσλαος ο Δ’ και μαζί του συνασπίστηκαν Βλάχοι και Σέρβοι, ενώ ναυτικές δυνάμεις συνεισέφεραν η Βενετία και η Βουργουνδία. Ηγέτης των Σταυροφόρων, που ανήρχοντο σε 25.000, ήταν ο έμπειρος Ούγγρος Στρατηγός Ουνυάδης.

Οι Σταυροφόροι ξεκίνησαν το 1443, κατευθυνόμενοι στο Βελιγράδι και από εκεί στη Σόφια. Έπειτα, στράφηκαν προς τη Θράκη, όπου συνάντη-σαν σοβαρή αντίσταση και υποχώρησαν. Ο χειμώνας του 1443-44 βρήκε την Βαλκανική σε μεγάλο αναβρασμό. Στην Αλβανία, αντιτουρκική επα-νάσταση ξέσπασε, ενώ μια εκστρατεία με τον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο ξεκίνησε για να εισβάλλει στη Θεσσαλία. Την ίδια ώρα, ο Μουράτ αντιμετώπιζε μια επικίνδυνη εξέγερση στην Καραμανία. Έτσι, δέχτηκε την πρόταση να υπογράψει συνθήκη 10ετούς ειρήνης, με αντάλλαγμα την απαλλαγή της Σερβίας και της Βλαχίας από τα δεσμά υποτελούς κράτους.

Αυτή η συνθήκη δεν ικανοποίησε ούτε τους Σταυροφόρους, ούτε τους Τούρκους.

Το 1444 ο Καρδινάλιος Τσεζαρίνι έπεισε τον Λαδίσλαο να καταπατήσει τον όρκο και να αρχίσει νέα εκστρατεία κατά των Τούρκων. Οι σταυροφό-ροι προέλασαν ως τη Βάρνα, δίχως την υποστήριξη των Σέρβων και εκεί συνάντησαν τριπλάσιες δυνάμεις του Οθωμανού Σουλτάνου, ο οποίος τους κατενίκησε. Μεταξύ των νεκρών ήταν ο Λαδίσλαος και ο Τσεζαρίνι, ενώ ο Ουνυάδης διέφυγε με δυσκολία. Αυτή η επιτυχία των Οθωμανών επέτρεψε στον Μουράτ να στραφεί εναντίον του Κωνσταντίνου Παλαιο-λόγου και να τον νικήσει, στον Ισθμό της Κορίνθου, το 1446.

Η ύστατη αντιτουρκική εκστρατεία αναλήφθηκε από τον αντιβασιλέα της Ουγγαρίας Ουνυάδη, ο οποίος με Ούγγρους, Βλάχους, Τσέχους και Γερ-μανούς, προέλασε μέσω της Σερβίας στο Κοσσυφοπέδιο, όπου ο Ουνυάδης νικήθηκε και πάλι κατά κράτος. Κάτω από τις συνθήκες αυτές, το 1449, ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος ανακηρύχθηκε αυτοκράτορας των Βυζαντι-νών, ενώ ο Μουράτ δεν αμφισβήτησε την ανάρρησή του.

Η κυριότερη μέριμνα του Κωνσταντίνου, την περίοδο που μεσολάβησε μέχρι την έναρξη της πολιορκίας της Κωνσταντινούπολης, ήταν η εύρεση συζύγου. Όμως, η αναζήτηση διακόπηκε λόγω του αιφνιδίου θανάτου του Μουράτ, όπου διάδοχός του ανέλαβε ο Μωάμεθ, ο οποίος ήταν εκπαιδευ-μένος σε ξένες γλώσσες, στις επιστήμες και στην τέχνη της διακυβέρνη-σης. Στην Κωνσταντινούπολη διέβλεπαν σοβαρούς κινδύνους από την ανάρρησή του στο θρόνο, γιατί στην πραγματικότητα ο Μουράτ δεν ήταν φιλοπόλεμος. Ο Μωάμεθ ανέβηκε στο θρόνο το 1451, όπου στους εκπροσώπους του Βυζαντινού κράτους που τον επισκέφθηκαν για να τον συγχαρούν, ορκίστηκε στο Κοράνιο ότι θα σεβαστεί την ακεραιότητα του κράτους τους κι έτσι αυτοί καθησύχασαν.

ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΗΣ ΑΛΩΣΗΣ

Ο Σουλτάνος Μωάμεθ Β’ περνά άγρυπνος τις νύχτες του Δεκεμβρίου του 1452, με μόνη του σκέψη την άλωση της Βασιλεύουσας. Η Κωνσταντινού-πολη, το μονάκριβο πετράδι της πάλαι ποτέ Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας της Ανατολής, ο ανεκπλήρωτος πόθος τόσων και τόσων εισβολέων, το στολίδι της Χριστιανοσύνης, είχε προσελκύσει το ενδιαφέρον του νεαρού Σουλτά-νου.

Η παράδοση λέει πως τόση μανία είχε καταλάβει τον Μωάμεθ τον Β’, ώστε περιδιάβαινε μόνος στους δρόμους της Ανδριανουπόλεως (της πρω-τεύουσας του Οθωμανικού κράτους), μεταμφιεσμένος σε στρατιώτη. Μάλιστα, αν κάποιος τον αναγνώριζε και του απέδιδε τιμές, έχανε τη ζωή του επί τόπου.

Μια βραδιά, διέταξε να του φέρουν μπροστά του τον Βεζίρη Χαλίλ. Εκείνος έντρομος παρουσιάστηκε μπροστά του, κρατώντας ένα δίσκο ξέχειλο από χρυσά νομίσματα. Ο Μωάμεθ έριξε το δίσκο από τα χέρια του Χαλίλ, λέγοντάς του τούτα τα μοιραία λόγια: «Δεν έχω ανάγκη από τέτοια δώρα. Μόνο ένα πράγμα επιθυμώ: την Κωνσταντινούπολη».

Τον Ιανουάριο του 1453, οι Τούρκοι μεταφέρουν κανόνια από την Ανδρια-νούπολη στην Κωνσταντινούπολη, για να την εκπορθήσουν. Ανάμεσά τους και το τεράστιο για την εποχή κανόνι πολιορκίας που κατασκεύασε Σάξονας τεχνίτης και το οποίο προκαλούσε δέος.

Στις αρχές Απριλίου, ο Μωάμεθ Β’ συγκέντρωσε 150.000 άνδρες έξω από τα τείχη της πόλης, οργανωμένους και καλά εξοπλισμένους, που συνο-δεύονταν από πλήθος δερβίσηδων και μωαμεθανών ιερωμένων, για να τονώσουν το ηθικό του με κηρύγματα, ενώ πίσω ακολουθούσαν ατέλειωτα πλήθη Τούρκων ατάκτων, έτοιμα για λεηλασίες. Ο Μωάμεθ στήνει τη σκηνή του έξω από την πόλη του Αγίου Ρωμανού, ενώ φτάνει και ο στόλος, με 300 πλοία, που αγκυροβολεί στο Βόσπορο. 

Μέσα από τα τείχη της Βασιλεύουσας, 5.000 Βυζαντινοί στρατιώτες και 2.000 Γενουάτες και Βενετοί, αμύνοντο δυναμικά, ενώ λίγα πλοία βρίσκο-νταν στον Κεράτιο, τον οποίο έχει ασφαλίσει ο Κωνσταντίνος με μεγάλη ανθεκτική αλυσίδα, την οποία οι Τούρκοι επεχείρησαν να σπάσουν πολλές φορές, αλλά απέτυχαν.

Οι Τούρκοι, επί ένα δίμηνο σχεδόν, πολιορκούσαν τα τείχη της πόλης, όμως δίχως αποτέλεσμα. Ο αγώνας τώρα παρουσιάζετο άνισος. Μια μικρή νίκη στον Βόσπορο του Φλαντανελλά, ο οποίος εμβόλισε τον τουρκικό στόλο για να φέρει εφόδια στους πολιορκημένους, ενθουσίασε τους Βυζαντινούς, ενώ εξόργισε τον Σουλτάνο, που επέπληξε τον βουλγαρικής καταγωγής ναύαρχό του.

Ο Σουλτάνος, διαπιστώνοντας ότι χωρίς τη διάσπαση του εμποδίου της αλυσίδας είναι αδύνατη η κατάληψη της Πόλης, σοφίζεται ένα παράτολ-μο σχέδιο. Σύρει πάνω από την παρακαμπτήριο δίολκο που κατασκεύασε, 70 από τα πλοία του, που έφτασαν κρυφά στον Κεράτιο Κόλπο. Η εμφάνι-ση των τουρκικών πλοίων έριξε το ηθικό των πολιορκημένων. Από την ημέρα εκείνη, 21.4.1453 και για σαράντα μέρες, βομβαρδίζονταν τα τείχη.

Στις 21.5.1453, ο Μωάμεθ ζητά την παράδοση της Πόλης, με τον όρο να επιτρέψει στον βασιλέα και σε όσους θέλουν, να φύγουν από την Πόλη με τα υπάρχοντά τους. Αυτό το έκανε ο Μωάμεθ για να αποφευχθεί η λεηλασία, γιατί αν την κυρίευε με έφοδο ο στρατός, θα καταστρεφόταν. Η απάντηση του Κωνσταντίνου ήταν γεμάτη λεβεντιά: «Μολών λαβέ», «Το δε την πόλιν σοι δούναι, ουτ’ εμόν εστίν, ούτ’ άλλου των κατοικούντων ταύτην, κοινή γαρ γνώμη πάντες αυτοπροαιρέτως αποθανούμεν και ου φεισόμεθα της ζωής ημών».

Στις 28 Μαΐου 1453, οι Τούρκοι μεταφέρουν σκάλες να αναρριχηθούν στα τείχη, αλλά οι αμυνόμενοι τις καταστρέφουν και τις γκρεμίζουν, σκοτώνο-ντας πολλούς από αυτούς. Άλλοι Χριστιανοί πολεμιστές βάλλουν με τις βομβάρδες και τις βαλλίστρες, θερίζοντας όσους ήταν κάτω από τα τείχη. Σύννεφα σκεπάζουν το φεγγάρι και η μάχη διεξάγεται στα τυφλά, στο σκοτάδι. Μια ώρα πριν από την αυγή, η ορμή των Τούρκων κοπάζει.

Υποχωρούν ταπεινωμένοι, αφήνοντας πίσω τους εκατοντάδες νεκρούς. Τότε, μια καλοζυγισμένη βολή από το κανόνι του Ουρβανού πέφτει πάνω στα τείχη και γκρεμίζει ένα μεγάλο μέρος. Αμέσως, 300 Τούρκοι χυμούν μέσα από τα χαλάσματα, αλλά εκεί βρίσκεται ο Κωνσταντίνος και οι άνδρες του και σχεδόν όλοι οι εισβολείς σκοτώθηκαν.

Και στα άλλη μέρη των τειχών, η τουρκική πίεση είναι αφόρητη. Στον Μαρμαρά, ο Τούρκος Ναύαρχος Χαμζά μπέης, αποβιβάζει τμήματα κοντά στα θαλάσσια τείχη, αλλά οι μοναχοί και οι άνδρες του Ορχάν τους εξολοθρεύουν. Το ίδιο συμβαίνει και στα τείχη των Βλαχερνών, όπου οι Βενετοί σκορπούν το θάνατο στους Τούρκους. Ο Κωνσταντίνος εμψυχώνει τους άνδρες του, καλώντας τους να αγωνιστούν για πίστη, πατρίδα, οικογένεια και βασιλέα.

Το ίδιο βράδυ της 28^ης Μαΐου, παρακολουθούν όλοι τη λειτουργία στην Αγιά-Σοφιά, με δάκρυα και κλάματα. Μετά μεταλαμβάνουν των αχρά-ντων μυστηρίων και τρέχουν στα χαρακώματα για να πεθάνουν αγωνιζό-μενοι. Τα ξημερώματα της μαύρης Τρίτης, 29 Μαΐου 1453, με αλλεπάλλη-λες εφόδους, οι Τούρκοι προσπαθούν να κάμψουν την αντίσταση των πολιορκημένων, αλλά αποτυγχάνουν και πάλι.

Βλέποντας ο Σουλτάνος την αποτυχία, καβαλά το άλογο και προπορεύ-εται, συνοδεύοντας τους γενίτσαρους στην τάφρο. Αρχικά, οι γενίτσαροι βαδίζουν με πειθαρχία, αγνοώντας τα βέλη, κάποιοι σωριάζονται στο έδαφος, αλλά πάλι ξεχύνονται με τυμπανοκρουσίες, σαλπίσματα και αλαλλαγμούς.

Κουρασμένοι από τις πολύωρες μάχες, οι Χριστιανοί πολεμιστές πολε-μούν για μία ακόμη φορά με απαράμιλλη γενναιότητα. Οι άμαχοι της Πόλης ακούν τις ιαχές και προσεύχονται στο Θεό. Μια ολόκληρη ώρα διαρκεί η μάχη, αλλά οι γενίτσαροι δεν καταφέρνουν να σπάσουν την άμυνα των Ελλήνων. Σταδιακά, η ορμή τους κοπάζει και αποτραβιούνται από τα τείχη. Οι Χριστιανοί τότε αναθαρρεύουν και ελπίζουν…

Όμως, η νίκη χαμογελά στους Τούρκους για μία και μοναδική στιγμή, αλλά και τόσο μοιραία για τους Χριστιανούς. Στη γωνιά που σχηματίζουν τα τείχη του Παλατιού των Βλαχερνών με τα Θεοδοσιανά, μισοκρυμμένη από έναν πύργο, βρίσκεται μία μικρή πύλη εφόδου, η Κερκόπορτα. Την είχαν κλειστή για χρόνια, αλλά οι γεροντότεροι υπενθήμισαν την ύπαρξή της στους Στρατηγούς. Την άνοιξαν λοιπόν ξανά, για να μπορούν να κάνουν αιφνιδιαστικές εφόδους στα νώτα του εχθρού. Το έκαναν και πριν, για να επιτεθούν στους στρατιώτες του Καρατζά πασά και φαίνεται όταν επέστρεψαν ξέχασαν να την κλείσουν. Μερικοί Τούρκοι το πρόσεξαν και μπήκαν στον περίβολο πίσω από τα τείχη και κάποιοι από αυτούς ανέβη-καν και πάνω στα τείχη. Οι Χριστιανοί τους βλέπουν, ξαφνιάζονται και μέσα στη σύγχυση της μάχης, πενήντα Τούρκοι μπαίνουν απαρατήρητοι.

Οι Τούρκοι, με αλλεπάλληλες εφόδους στην κατεστραμμένη πύλη του Αγίου Ρωμανού, εισέρχονται στην Πόλη και η χιλιόχρονη Βυζαντινή Αυτόκρατορία καταλύεται.

Ο Κωνσταντίνος μάχεται και ξάφνου ακούγονται φωνές από τα τείχη: «Οι εχθροί κατέλαβαν τα τείχη» και εκείνος, με γυμνό το σπαθί του, μόνος, αφού οι μαχητές του διέφυγαν ή κείτονται νεκροί, αναφωνεί: «Δεν υπάρχει Χριστιανός να μου πάρει το κεφάλι».

Οι Τούρκοι ανενόχλητοι σφάζουν ή σέρνουν δεμένους άνδρες, γυναίκες και παιδιά για τα σκλαβοπάζαρα. Ο Κωνσταντίνος, βλέποντας όλα αυτά, υψώνει το σπαθί του, σπιρουνίζει το άλογό του και πέφτει με ορμή πάνω στους εισβολείς. Πολεμώντας σαν λιοντάρι, σκοτώνει αμέτρητους. Οι εχθροί τον περικυκλώνουν, αλλά εκείνος συνεχίζει να μάχεται μέχρι που χάνεται από τα μάτια των Χριστιανών. Κανείς δεν τον ξαναείδε ζωντανό από τότε…

Τα όργια των Τούρκων που δρουν ανεξέλεγκτα, συνεχίζονται. Λίγοι Έλληνες πρόλαβαν να φύγουν στη Δύση με τα πλοία των Γενουατών, ανενόχλητοι, γιατί τα πληρώματα των τουρκικών είχαν πέσει στο πλιάτσικο. Αυτοί οι λίγοι που έφυγαν μετέφεραν το κακό μαντάτο «Εάλω η Πόλις».

Σε λίγες ώρες, είχαν λεηλατηθεί ανάκτορα, αρχοντόσπιτα, ιδρύματα, εκκλησίες, ενώ σκορπούσαν τα λείψανα των Αγίων στους δρόμους. Η Αγια-Σοφιά λεηλατήθηκε, χειρόγραφα σπάνια και εικόνες καταστράφη-καν. Η αξία τους ήταν τεράστια και η καταστροφή τους μέγα έγκλημα, γιατί σήμερα στερούμεθα των θησαυρών του Βυζαντινού Πολιτισμού, οι δημιουργοί του οποίου διέφυγαν στη Δύση, για να γίνουν εργάτες της Αναγέννησης στις τέχνες, στη ζωγραφική, αφού το προπύργιο του Ευρω-παϊκού Πολιτισμού στην Ανατολή είχε καταστραφεί.

Στις δύο και μισή το μεσημέρι της 29^ης Μαΐου 1453, οι Τούρκοι είχαν γίνει κύριοι της κατάστασης κι έτσι ξεχύθηκαν στην μαρτυρική πόλη μεθυσμένοι από την επικράτησή τους. Ούτε οι ίδιοι δεν μπορούσαν να πιστέψουν ότι η Βασιλεύουσα έχει πέσει στα χέρια τους. Η μανία τους είναι τέτοια, που σφάζουν όποιον βρουν μπροστά τους, άνδρες, γυναίκες, παιδιά, γέρους. Η γη κρύβεται από τα πτώματα και το αίμα ρέει στους δρόμους ποτάμι. Αρχόντισσες, νέες κοπέλες, ακόμα και μοναχές και μικρά παιδιά, σέρνονται απ’ τα μαλλιά και οι κατακτητές ασελγούν επάνω τους.

Μπαίνουν στις εκκλησίες, αρπάζουν τα ιερά σκεύη και ποδοπατούν τις εικόνες. Αφαιρούν τα πολύτιμα πετράδια, το χρυσάφι, το ασήμι και στολί-ζουν τα άλογά τους με τα μεταξωτά άμφια των ιερέων. Εισβάλλουν στις βιβλιοθήκες, σχίζουν και καίνε πολύτιμα βιβλία. Κραυγές και μοιρολόγια, θρήνοι και οιμωγές διαπερνούν την ατμόσφαιρα της κουρσεμένης Πόλης.

Ο τουρκικός στόλος προσεγγίζει τις ακτές για να αποβιβάσει τους άνδρες του. Αλλά πέφτουν στην ηρωϊκή αντίσταση κάποιων ναυτών από την Κρήτη. Μεταξύ 6 και 8 το απόγευμα, βαστούν με θάρρος τους πύργους του Βασιλείου, του Λέοντος και του Αλεξίου, κοντά στην ωραία πύλη, κυριευ-μένοι από απίστευτο πάθος και θλίψη για την Άλωση της Πόλης. Προτι-μούν να σκοτωθούν, παρά να ζήσουν. Ο Σουλτάνους τους προσφέρει τη δυνατότητα να φύγουν, αλλά αρνούνται προσωρινά, συνειδητοποιώντας όμως το αδιέξοδο, αναχωρούν για την Κρήτη με δύο πλοία.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Ο Σουλτάνος διακηρύσσει το τέλος της λεηλασίας, φοβούμενος ότι δεν θα μείνει πέτρα πάνω στην πέτρα. Οι στρατιώτες φορτώνουν τη λεία τους και τους αιχμαλώτους (περίπου πενήντα χιλιάδες) σε καράβια και άμαξες για τα σκλαβοπάζαρα.

Ο Μωάμεθ, αργά το απόγευμα, εισέρχεται έφιππος στην Κωνσταντινού-πολη. Πριν περάσει την είσοδο της Αγια-Σοφιάς, ξεπεζεύει, γονατίζει και βάζει λίγο χώμα στη χούφτα του. Το χύνει πάνω από το τουρμπάνι του, θέλοντας να δείξει την ταπείνωσή του στον Αλλάχ. Μπαίνει στην Εκκλησία και μένει σιωπηλός για λίγο. Ενώ βαδίζει προς την Αγία Τράπεζα, βλέπει έναν Τούρκο στρατιώτη να προσπαθεί να αποκολλήσει ένα κομμάτι μάρμαρο από το δάπεδο. Έξάλλος, τον διατάζει να σταματή-σει, λέγοντάς του ότι η λεηλασία δεν περιλαμβάνει την καταστροφή των κτιρίων και ορίζει να χαριστεί η ζωή των υπολοίπων Χριστιανών αμάχων και ιερέων. Πολλές εκκλησίες θα παραμείνουν χριστιανικές, προστάζει, όμως η Αγια-Σοφιά θα γίνει τζαμί. Ένας από τους ουλεμάδες του ανεβαίνει στον άμβωνα και διακηρύσσει ότι ένας είναι ο Αλλάχ και ο Μωάμεθ ο προφήτης του. Ο ίδιος ο Μωάμεθ ανεβαίνει στην Αγία Τράπεζα και προσκυνά τον Αλλάχ.

Σιγά-σιγά, η τάξη στην πόλη αποκαθίσταται και έτσι ο Μωάμεθ γυρίζει στο στρατόπεδό του να διανυκτερεύσει. Την Πέμπτη 31 Μαΐου, ο Σουλτά-νος διατάζει να φέρουν τη λεία μπροστά του. Κρατά για τον εαυτό του το μέρος που του αναλογεί και το υπόλοιπο το μοιράζει δίκαια στους στρατιώτες του. Απελευθερώνει αρκετές γυναίκες ευγενικής καταγωγής και τους χαρίζει χρήματα να εξαγοράσουν τα αιχμάλωτα μέλη των οικογενειών τους. Κρατά για το χαρέμι του τις ομορφότερες κοπέλλες και τα ωραιότερα αγόρια…

Την Πέμπτη 21 Ιουνίου 1453, ο Σουλτάνος Μωάμεθ με τη συνοδεία του, αναχωρεί για την Ανδριανούπολη. Αφήνει την Κωνσταντινούπολη μισο-κατεστραμμένη, ταπεινωμένη, πυρπολημένη και σχεδόν έρημη από ζωή. Περνά μέσα από τους έρημους δρόμους της πόλης, συγκινείται και ο ίδιος με το θλιβερό θέαμα. «Τι πανέμορφη πόλη ήταν αυτή που λεηλατήσαμε και καταστρέψαμε», αναφωνεί με λυγμούς.

Ο Μωάμεθ ονειρεύεται να επανιδρύσει την Πόλη, να την κάνει ξακουστή μεγαλούπολη, κόσμημα του Ισλάμ. Θα δώσει εντολή να φτιαχτούν ανάκτορα, τζαμιά, γέφυρες, πλατείες και πολλά άλλα εξαίσια κτίρια. Θα τα καταφέρουν, τόσο ο ίδιος, όσο και οι διάδοχοί του. Όμως, δεν θα γίνει η Κωνσταντινούπολη ποτέ ξανά η Πόλη των Πόλεων και ούτε Βασιλεύουσα της Οικουμένης.

Η ελπίδα, ο μύθος του Μαρμαρωμένου Βασιλιά και η ευχή πως «πάλι με χρόνια με καιρούς, πάλι δικιά μας θα’ναι», κράτησε αδούλωτη την ελληνική ψυχή, με τη βοήθεια της Ορθοδόξου Πίστης και της ελληνικής γλώσσας, μέχρι το 1821.

Δημήτρης Η. Λούκας

Καθηγητής Πολιτειολόγος

  

17 / 7 / 2012

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1.               ΕΑΛΩ Η ΠΟΛΙΣ (περιοδικό «Ελληνική Ιστορία»)

2.               Ελληνική Ιστορία (Η ΑΛΩΣΗ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ), εκδόσεις Μπενέκος.

3.               Εφημερίδα «Δημοκρατία».

4.               Εφημερίδα «Δημοκράτης της Μυτιλήνης».

5.               Εφημερίδα «Πανευβοϊκό Βήμα».

6.               Εφημερίδα «Real News»

7.               Μιχαήλ Δούκας, Βυζαντίου Άλωσις, εκδόσεις Δημιουργία

8.               Νικολό Μπάρμπαρο, Χρονικό Πολιορκίας Κωνσταντινουπόλεως, εκδόσεις Νέα Σύνορα.

9.               Λαόνικος Χαλκοκονδύλης, Βυζαντίου Άλωσις, εκδόσεις Α. Σταμού-λης.

10.            Α. Πασπάτης, Πολιορκία και Άλωσις της Κωνσταντινουπόλεως.

11.            Ι. Καραγιαννόπουλος, Ιστορία Βυζαντινού Κράτους, εκδόσεις Βάνιας, Θεσσαλονίκη.

12.            Α. Χριστοφιλοπούλου, Βυζαντινή Ιστορία, εκδόσεις Βάνιας, Θεσσα-λονίκη.

13.            National Geographic, Άλωση της Πόλης. 

_______________
* Ομιλία του Δημήτρη Η. Λούκα στο Τριεθνές Συνέδριο που πραγματοποιήθηκε στην πόλη Nis της Σερβίας (Δημαρχιακό Μέγαρο), υπό την αιγίδα του Συνδέσμου Ελληνικής, Σερβικής και Ουκρανικής Φιλίας από τις 10 έως τις 15 / 9 / 2012

Αθήνα, 17 Ιουλίου 2012

ΙΑΠΩΝΙΚΗ ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΑΦΙΕΡΩΜΑ NIKKATSU 19-30 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2012

Η Nikkatsu είναι η παλαιότερη Ιαπωνική Κινηματογραφική Εταιρία και γιορτάζει 100 χρόνια δημιουργίας της. Η Ιαπωνική Πρεσβεία και το Ιαπωνικό Ίδρυμα σε συνεργασία με το Φεστιβάλ Αθηνών θα παρουσιάσουν 7 αριστουργήματα της Εταιρίας Nikkatsu. Η μορφωτική ακόλουθος της Ιαπωνικής Πρεσβείας στην Ελλάδα κ. Mayo Nishike προτείνει "Γουρούνια και μάχες" του Shohei Imamura και "Η δύση του ήλιου τις τελευταίες ημέρες του Shogun" του Yuzo Kawashima όπως και τις άλλες 5 αξιόλογες ταινίες .

Μπορείτε να βρείτε περισσότερες πληροφορίες στην ιστοσελίδα www.en.aiff.gr 

Από την Mayo Nishike

Culture Attache

Embassy of Japan

Μάγδα Μυστικού- Καραγιαννιώτου

Εικαστικός συντάκτης

Εκπρόσωπος της Ένωσης

Δημοσιογράφων Τουρισμού και

Συγγραφέων Ελλάδος

ΕΔΣΤΕ- FIGET

Καλό Καλοκαίρι... και κάνουμε διακοπές στην πανέμορφη Ελλάδα...

Για το ιστορικό μυθιστόρημα της Κων. Ρίτσου στην Παλαιά Βουλή την Πέμπτη 19 Απριλίου 2012 στην 7.00μ.μ. ο Δημήτρης Λούκας πρόεδρος της ΕΔΣΤΕ

Πολλές ευχές για μια χαρούμενη και ταξιδιάρικη χρονιά να είναι το 2012

Αφιέρωμα στο Βασίλη Κωνσταντακόπουλο από τη λέσχη Αρχιπλοιάρχων

Τετάρτη, 14 Δεκεμβρίου 2011

Μια βραδιά αφιερωμένη σε έναν υπέροχο άνθρωπο είναι ότι καλύτερο μπορείς να παρακολουθήσεις με χαρά και να απολαύσεις, να δακρύσεις και να σκεφτείς ότι αυτοί οι ξεχωριστοί άνθρωποι δίνουν το δικό τους στίγμα της ζωής και αφήνουν χνάρια δυνατά για να μας θυμίζουν τις πράξεις τους.

Βρεθήκαμε στις 8 Δεκεμβρίου στη Λέσχη Αρχιπλοιάρχων Πειραιά, που διοργάνωνε μια τιμητική βραδιά αφιερωμένη στη μνήμη του Καπετάν Βασίλη Κωνσταντακόπουλου, του ανθρώπου που τίμησε την Ελληνική Ναυτιλία, τον τόπο και την πατρίδα του και που όσο ψηλά και αν έφτασε δεν ξέχασε τον ανθρωπισμό του.
Ομιλητές δύο θαλασσόλυκοι, οι καπεταναίοι Νίκος Κωστάρας και Φρίξος Δήμου, που γνώριζαν καλά την προσωπικότητα του τιμώμενου, αειμνήστου, κάπτα Βασίλη Κωνσταντακόπουλου.
Χαιρετισμό απηύθυνε και ο πρόεδρος της Λέσχης κάπτα Μαρίνος Τσάμης.
Ανάμεσα στους παρευρισκομένους διακρίναμε, εκτός των άλλων και, τον Βουλευτή κ. Τάσο Νεράντζη, τον πρώην Υπουργό κ. Αλέξανδρο Παπαδόγκωνα, τον Επιχειρηματία κ. Αχιλλέα Κωνσταντακόπουλο, υιό του τιμώμενου, τον κάπτα Άγγελος Γαβγιώτη, τη λογοτέχνιδα κ. Μάρω Δήμου, τον πρώην Γενικό της ΔΗΡΑΠ κ. Δημήτρη Κρητικό, τον Επιχειρηματία κ. Γιάννη Ηλία, τον κάπτα Δημήτρη Καραπιπέρη, Γενικό Γραμματέα του Πανελληνίου Συλλόγου Συνταξιούχων Πλοιάρχων.
Ευχόμαστε τα αφιερώματα σε ανθρώπους της προσφοράς και της δράσης να πολλαπλασιάζονται και να γίνονται φωτεινά παραδείγματα για όλους στη σημερινή εποχή της παρακμής και του μηδενισμού των πάντων.

Δημήτρης Κανδεράκης

http://fonipeiraioton.blogspot.com/2011/12/blog-post_163.html

Evap - Γύρος Το ταξίδι World

Κυριακή, 1 Νοεμβρίου του 2009. Eva πρόκειται να πραγματοποιήσει μεγάλο όνειρο της ζωής: ένα ταξίδι σε όλο τον κόσμο, 13 χώρες. Αν θέλετε να ταξιδέψετε μαζί της, ακολουθήστε το blog!

http://evap-roundtheworldtrip.blogspot.com/

evap_traveler

evap_traveler

Άρθρα μου για το ταξίδι

Hi όλα,
υπάρχει μια σειρά από άρθρα που κάνω

με το ελληνικό περιοδικό Επίκαιρα.
Το πρώτο άρθρο σχετικά με την Αφρική,

δόθηκε στη δημοσιότητα την περασμένη Πέμπτη

η επόμενη θα είναι από σήμερα
θα υπάρχουν δέκα συνολικά!
Για όλους τους Έλληνες φίλους μου, Απολαύστε
Από το σύνολο των άλλους, εγώ θα δημοσιεύσε

ι τις συνδέσεις από τη στιγμή που φορτώθηκε!

....και κάθε βδομάδα στο περιοδικό "ΕΠΙΚΑΙΡΑ' διαβάζουμε

τις Ταξιδιωτικές εντυπώσεις της Εύας Παπαδοπούλου

http://www.epikaira.gr/epikairo.php?id=22040&category_id=0

Ταϊλάνδη εβδομάδα 38 - 41 - κάντε κλικ εδώ για να διαβάσετε το άρθρο